AB ile Gümrük Birliği
Ülkemiz ile Avrupa Birliği (AB) arasında 1996 senesinde tesis edilen Gümrük Birliği (GB) kapsamında, ülkemiz AB'nin ürünlere ilişkin kurallar sistemini kendi iç hukuk sistemine dâhil etme kararı almıştır.
GB çerçevesinde, ülkemiz AB’de uygulanan teknik düzenlemeleri, standartları ve uygunluk değerlendirmesi işlemlerini uyumlaştırmak veya karşılıklı tanımak suretiyle iç hukukuna dâhil etmektedir. Diğer bir ifadeyle GB gereğince ülkemiz ürün güvenliğine ilişkin AB sistemini takip etmektedir. AB’nin ürünlere ilişkin kurallar sistemini iki gruba ayırabiliriz, bunlar: “düzenlenmiş alan” ve “düzenlenmemiş alan”.
.png)
1. Düzenlenmiş Alan
“Düzenlenmiş alan” AB’nin ürünlere ilişkin ortak bir düzenleme getirdiği alanı ifade etmektedir. AB’nin ürünlere yönelik ortak kurallar getirdiği bu alanda, AB üyesi ülkeler bu ortak kurallara tabi olmakta, ürünlerin aynı kuralların takip edilmesi sonucu imal edilmesi nedeniyle üye ülkeler arası serbest dolaşım sorunsuz şekilde sağlanmaktadır.
Ülkemiz de GB gereğince AB’nin sistemine uygun olarak AB’nin ürünlere ilişkin kurallarını (teknik düzenleme) uyumlaştırmaktadır. Ülkemiz AB’nin ilgili teknik düzenlemesini iç mevzuat haline getirerek AB tarafından uyum teyidi aldığında uyumlaştırma süreci tamamlanmış olmaktadır.
Bu çerçevede, 97/9196 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile hangi kurumlarımızın hangi teknik düzenlemeleri uyumlaştıracakları tespit edilmiştir. Bu uyumun koordinasyonu ile söz konusu teknik düzenlemelerin uygulamasını gösteren üst mevzuatın hazırlanması görevi ise Bakanlığımıza verilmiştir. Bu kapsamda, AB mevzuatı esas alınarak hazırlanan ve 2002 senesinde yürürlüğe giren 4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” ile ilk etapta kaliteli ve güvenli ürün üretimi için gerekli olan altyapı oluşturulmuştur. Ardından, esas olarak AB mevzuatındaki güncellemeleri yansıtmak amacıyla hazırlanan ve 4703 sayılı Kanun'un yerine geçen 7223 sayılı “Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu” 2021 senesinde yürürlüğe girmiştir.
Anlatılan arka plan doğrultusunda, ülkemiz ürün güvenliği sistemi 2002 yılından bugüne AB ile uyumlu şekilde işlemektedir. Bu kapsamda ürünlerin uyacağı kuralları belirleyen teknik düzenlemeler, teknik düzenlemelerin ihlali durumunda imalatçı/ithalatçı/dağıtıcı gibi iktisadi işletmecilere uygulanacak cezai müeyyideler, ürünlerin test/belgelendirmesine ilişkin kurallar ve Bakanlıkların piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin görevleri belirlenmiş durumdadır. Ülkemizin AB mevzuatına uyumu ile, ülkemizde yapılan test ve belgelendirmelerin AB’de tanınması sağlanmakta, böylelikle, AB üyesi ülkelerin üreticilerinin hak ve yükümlülükleri, ülkemiz üreticileri için de geçerli hale gelmektedir.
AB ile aynı mevzuatı uyguladığımız sektörlere, ilgili mevzuata ve söz konusu mevzuat kapsamında ilgili yetkili kuruluşlardaki temas noktalarına erişebileceğiniz Türkiye Ürün Kuralları Veritabanı’na buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıca, konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi buradan inceleyebilirsiniz. Öte yandan, ülkemiz ve AB teknik düzenlemeleri hakkındaki sorun ve taleplerinizi abteknik@ticaret.gov.tr adresi üzerinden bize bildirebilirsiniz.
2. Düzenlenmemiş Alan
AB’nin ortak bir mevzuatında düzenlenmeyen ürünler veya AB’de ortak bir mevzuatta düzenlenmekle birlikte söz konusu mevzuatta düzenlenmeyen hususlar yönüyle ürünler “düzenlenmemiş alan” kapsamına girmektedir. Diğer bir ifadeyle, düzenlenmemiş alan AB’nin ürünlere ilişkin ortak bir kural getirmediği alandır. Üye ülkeler söz konusu düzenlenmemiş alanda ürünlere ilişkin ulusal teknik düzenleme yapma yetkisini haizdir.
Söz konusu düzenlenmemiş alanda, ürünlerin özellikle güvenliğe dair hususlarda karşılaması gereken özelliklerini belirleyen ulusal düzenlemeler getirmek konusunda AB üye ülkeleri serbesttir. Ancak, söz konusu ulusal düzenlemeler nedeniyle ürünün, üye devletlerde farklı hükümlere tabi olması halinde, AB içi ticarette serbest dolaşımın engellenmesi ihtimali bulunmaktadır. Düzenlenmemiş alanda ticaret engellerinin oluşmaması için AB tarafından “Bildirim Sistemi (TRIS Sistemi)” ve “karşılıklı tanıma ilkesi” geliştirilmiştir.
Söz konusu düzenlenmemiş alanda, ürünlerin özellikle güvenliğe dair hususlarda karşılaması gereken özelliklerini belirleyen ulusal düzenlemeler getirmek konusunda AB üye ülkeleri serbesttir. Ancak, söz konusu ulusal düzenlemeler nedeniyle ürünün, üye devletlerde farklı hükümlere tabi olması halinde, AB içi ticarette serbest dolaşımın engellenmesi ihtimali bulunmaktadır. Düzenlenmemiş alanda ticaret engellerinin oluşmaması için AB tarafından “Bildirim Sistemi (TRIS Sistemi)” ve “karşılıklı tanıma ilkesi” geliştirilmiştir.
2.1. Avrupa Birliği Bildirim Sistemi (TRIS Sistemi)
Düzenlenmemiş alanda üye ülkeler tarafından getirilen ulusal teknik düzenlemelerin malların serbest dolaşımını etkilemesi ihtimaline karşın, üye ülkeler tarafından ulusal düzenleme henüz taslak halinde iken diğer üye ülkelere duyurulması amacıyla AB tarafından bir bildirim sistemi geliştirilmiştir. Söz konusu sistem sayesinde AB üye ülkeleri birbirlerinin ürünlere ilişkin ulusal teknik düzenlemeleri hakkında henüz yürürlüğe girmeden bilgi sahibi olabilmekte, teknik engel oluşturduğunu değerlendirdikleri hususlar hakkında yorum yaparak malların serbest dolaşımını korumak için adım atabilmektedirler.
AB ile ülkemiz arasında tesis edilen Gümrük Birliği (GB) kapsamında, AB ile olan ticaretimizde malların serbest dolaşımının sağlanabilmesi ve ihracatımızın teknik engeller nedeniyle sekteye uğramaması adına, ülkemiz de 3 Nisan 2002 tarih ve 24715 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Teknik Mevzuatın ve Standartların Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Bildirimine Dair Yönetmelik hukuki temelinde, AB üyesi ülkelerin ulusal teknik düzenlemelerinin taslak aşamasında görüşe sunulduğu teknik düzenlemeler bilgi sistemine (Technical Regulation Information System - TRIS) dâhil olmuştur.
Söz konusu TRIS mekanizması dahilinde, ülkemizin taslak ulusal teknik düzenlemelerinin de AB ülkelerine bildirilmesinin yanı sıra; AB üye ülkelerinin taslak teknik düzenlemelerine de ülkemizce yorum yapılabilmektedir. Ülkemiz ve AB üye ülkeleri tarafından yapılan ulusal teknik düzenleme bildirimlerinin yer aldığı TRIS sayfasına buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bu linki ziyaret edebilir; ayrıca AB üyesi ülkelerin gönderdiği mevzuat taslaklarını AB Bildirimleri bölümünden takip edebilir, yorum ve taleplerinizi bildirebilirsiniz. Öte yandan, düzenlenmemiş alandaki bir ürünün AB pazarına ihracatı ile ilgili sorun ve taleplerinizi abteknik@ticaret.gov.tr adresi üzerinden bize bildirebilirsiniz.
AB ile ülkemiz arasında tesis edilen Gümrük Birliği (GB) kapsamında, AB ile olan ticaretimizde malların serbest dolaşımının sağlanabilmesi ve ihracatımızın teknik engeller nedeniyle sekteye uğramaması adına, ülkemiz de 3 Nisan 2002 tarih ve 24715 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Teknik Mevzuatın ve Standartların Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Bildirimine Dair Yönetmelik hukuki temelinde, AB üyesi ülkelerin ulusal teknik düzenlemelerinin taslak aşamasında görüşe sunulduğu teknik düzenlemeler bilgi sistemine (Technical Regulation Information System - TRIS) dâhil olmuştur.
Söz konusu TRIS mekanizması dahilinde, ülkemizin taslak ulusal teknik düzenlemelerinin de AB ülkelerine bildirilmesinin yanı sıra; AB üye ülkelerinin taslak teknik düzenlemelerine de ülkemizce yorum yapılabilmektedir. Ülkemiz ve AB üye ülkeleri tarafından yapılan ulusal teknik düzenleme bildirimlerinin yer aldığı TRIS sayfasına buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bu linki ziyaret edebilir; ayrıca AB üyesi ülkelerin gönderdiği mevzuat taslaklarını AB Bildirimleri bölümünden takip edebilir, yorum ve taleplerinizi bildirebilirsiniz. Öte yandan, düzenlenmemiş alandaki bir ürünün AB pazarına ihracatı ile ilgili sorun ve taleplerinizi abteknik@ticaret.gov.tr adresi üzerinden bize bildirebilirsiniz.
2.2. Karşılıklı Tanıma İlkesi
Karşılıklı tanıma ilkesi gereği; bir üye devletin piyasasında yasal olarak bulundurulan ürünlerin, -diğer bir üye devlette satışının yasaklanması veya engellenmesine ilişkin geçerli bir neden bulunmadığı sürece- engellenmemesi esastır. Bu doğrultuda, karşılıklı tanıma ilkesi iki farklı devletin kurallarının eşdeğer veya benzer olduğu değerlendirmesine dayanmaktadır.
Avrupa Komisyonu 2003 yılında yayımladığı bir genelge ile; 1996 yürürlük tarihli Gümrük Birliği (GB) dolayısıyla ülkemizin de bu sisteme dâhil olduğunu ve düzenlenmemiş alanda ürünlerimizin AB üyesi ülke menşeli ürünlerle aynı muameleye tabi tutulması gerektiğini belirtmiştir. Aynı genelgeyle Türkiye’de üretilmiş veya üçüncü ülke menşeli olsa dahi Türkiye’de serbest dolaşıma girmiş ürünlerin AB gümrük kapılarında ilke olarak denetime tabi tutulamayacağını üye ülkelere hatırlatmıştır. Sonuç olarak GB gereğince; AB ile Türkiye’nin düzenlenmemiş alanda karşılıklı tanıma yükümlülükleri bulunmaktadır.
Bu doğrultuda, ülkemiz tarafından düzenlenmemiş alanda karşılıklı tanımaya ilişkin genel usul ve esaslar, 12 Mart 2021 tarihli ve 31421 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Düzenlenmemiş Alanda Karşılıklı Tanıma Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Öte yandan, AB tarafından hazırlanan ve Bakanlığımızca tercüme edilen Avrupa Birliği Düzenlenmemiş Alan Yasal Çerçevesi'ne buradan ulaşılabilmektedir.
Avrupa Komisyonu 2003 yılında yayımladığı bir genelge ile; 1996 yürürlük tarihli Gümrük Birliği (GB) dolayısıyla ülkemizin de bu sisteme dâhil olduğunu ve düzenlenmemiş alanda ürünlerimizin AB üyesi ülke menşeli ürünlerle aynı muameleye tabi tutulması gerektiğini belirtmiştir. Aynı genelgeyle Türkiye’de üretilmiş veya üçüncü ülke menşeli olsa dahi Türkiye’de serbest dolaşıma girmiş ürünlerin AB gümrük kapılarında ilke olarak denetime tabi tutulamayacağını üye ülkelere hatırlatmıştır. Sonuç olarak GB gereğince; AB ile Türkiye’nin düzenlenmemiş alanda karşılıklı tanıma yükümlülükleri bulunmaktadır.
Bu doğrultuda, ülkemiz tarafından düzenlenmemiş alanda karşılıklı tanımaya ilişkin genel usul ve esaslar, 12 Mart 2021 tarihli ve 31421 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Düzenlenmemiş Alanda Karşılıklı Tanıma Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Öte yandan, AB tarafından hazırlanan ve Bakanlığımızca tercüme edilen Avrupa Birliği Düzenlenmemiş Alan Yasal Çerçevesi'ne buradan ulaşılabilmektedir.
