İthalatta Talep Edilen Belgeler Hakkında:
Yukarıda bahsedilen “ithalatta talep edilen belgeler”e ilişkin mevzuat düzenlemelerin öncelikle Güney Sudan hazinesine gelir yaratma ve ayrıca ülkenin ithalat hacmini takip etme amacı taşıdığı değerlendirilmektedir.Söz konusu belgeler bazı ticari belgelerin sisteme yüklenmesi ve ilgili hizmet bedelinin anlaşmalı banka hesabına transfer edilmesiyle düzenleyici bakanlığın portalından kolaylıkla temin edilebilmektedir.
Cari durumda, ülkeye yapılacak ihracat ve yatırım işlemlerinde firmalarımızın dikkat etmesi gereken hususlar:
Güney Sudan'da bir iş kurmak isteyen yatırımcılar için yerleşik bir hissedar bulundurma şartı vardır (en az %31).Güney Sudanlı bazı siyasetçi, bürokrat ve iş insanlarına yönelik olarak ABD, AB ve BM Güvenlik Konseyi tarafından yaptırımlar uygulanmaktadır. Ayrıca ülkede güvenilir bir bankacılık sistemi de bulunmamaktadır. Bu durumun ülkemize yansıması olarak ise; Türkiye ile ticaret yapan Güney Sudanlı işadamlarının ithalat/hizmet bedellerinin karşılığı olan dövizleri ülkemize uluslararası bankacılık sistemi üzerinden transfer etmekte zorlandıkları; gönderilen dövizin ülkemizdeki bankada bir süre askıda kaldığı ve sonrasında kaynak ülkenin yaptırıma konu Güney Sudan olduğu gerekçesiyle göndericisine iade edildiği gözlemlenmektedir. Güney Sudanlı işadamları ise bu sorunu, varsa çalıştıkları farklı ülkelerdeki bankaları kullanmak suretiyle aşmaktadırlar. İşadamlarımızın ihracat bedelinin tahsilatında sorun yaşamamak adına para transferi konusunu öncelikle görüşmelerinde fayda bulunmaktadır.Ülkedeki yasalar uygulamada ülke çapında büyük farklılıklar ve tutarsızlıklar göstermektedir. Yolsuzluk ve rüşvet yaygındır ve keyfi vergi uygulamaları mevcuttur.
Yabancı girişimciler, ülkede kanunun nispeten zayıf uygulanabildiği, iş süreçlerinin yavaş ilerlediği bir ticari ortamla karşı karşıya kalabileceklerini göz önüne almalıdır. Zira Güney Sudan iş yapma kolaylığı endeksinde dünyada en son sıralarda yer alan ülkelerdendir.Yine, güncel mevzuatın takibinin zorluğu ve bürokratik işlemlerde karşılaşılabilecek sorunlar nedeniyle, yabancıların yerel bir avukatla veya yerel dinamiklere hâkim kişilerle birlikte çalışması zorunluluk olarak görülmektedir.Girişimciler, Güney Sudan’da devlet alımlarında ve projelerin finansmanında belirsizlikler yaşamaktadır. Kamusal sözleşmelerde (eksik avans ödemesi, ödemelerde gecikme, ödememezlik hali, sözleşmenin tek taraflı değiştirilmesi vb.) gibi sorunlarla karşılaşılmaktadırlar.
Güney Sudanlı siyasetçiler sıklıkla yabancı yatırımcıları ülkeye davet etse de, yatırımcılara ilgili bakanlıklar bünyesinde yol gösterici nitelikte bir Yatırımcı Masası bulunmamaktadır. Son yıllarda yatırımcılara vergi indirimleri sağlayan reformlara rağmen, iş iklimi hala doğrudan yabancı yatırımcıyı cezbetmekten uzaktır. Yine, ülkede yatırım yapmak isteyen yabancı bir girişimciye arazi tahsisinde veya arazi temininde kolaylık sağlanmamaktadır. Bilakis, ihtilafsız arazi temini hususu yerel veya yabancı fark etmeksizin yatırımcıların en büyük sorunlarından biridir.
Altyapısı tamamlanmış, su ve elektriğe ulaşım sorunu olmayan sanayi tahsis bölgeleri kavramları da henüz ülke gündeminde değildir. Ülkenin belirsiz ve öngörülemeyen mevzuatı, kritik mali kurumların (Merkez Bankası, Yatırım, Maden ve Maliye Bakanlıkları vd.) kurumsallaşmaması ve yetişmiş insan gücüne sahip olmaması, bankacılık sistemine güvenin tesis edilememiş olması yatırımcıların karşılaştığı diğer sorunlardır.
Yatırımcılar ağır vergi yüklerinden ve şeffaf olmayan vergi sisteminden yakınmaktadır. 2022 yılında yayınlanan yolsuzluk algı endeksinde Güney Sudan 180 ülke arasında son sırada yer almıştır.Dünya Bankası Doing Business Raporu Ülke Bilgilerine göre; Güney Sudan, iş kurma, mülkiyet tescili, krediye ulaşma, sözleşmelerin icrası, uzlaşmazlıkların çözümü, işgücü temini, iş yapma kolaylığı, küçük yatırımcının korunması, sınır ötesi ticaret, elektriğe ulaşım gibi hemen hemen tüm Doing Business endekslerinde 2021 yılı dünya sıralamasında 190 ülke arasında 185. sıradadır.
Karşılaşılan diğer sorunlar, finansmana ve sermayeye erişim sorunları, vasıflı işgücü sıkıntısı, sorunlu adalet mekanizması olarak göze çarpmaktadır.Ülkemizle Güney Sudan Cumhuriyeti arasında yatırımların karşılıklı korunması ve teşviki anlaşması henüz imzalanmamıştır.Öte yandan, ülkede kurumsal ürün güvenliği denetimi uygulamaları bulunmadığı için bazı ihracatçılar kasıtlı olarak standart dışı ürünlerini Güney Sudan’a ihraç etmektedir. Bu durum ise ürünün ithalatı sonrasında firmalar arasında anlaşmazlıklara sebep olmaktadır.
Güney Sudan Cumhuriyeti, yıllarca süren istikrarsızlık ve çatışma ortamından sonra, Şubat 2020'de Ulusal Birlik Geçiş Hükümeti'nin (TGNU) kurulmasıyla olumlu bir kalkınma istikametine girmiş durumda olup; ülkenin öngörülebilir gelecekte Afrika'nın en hızlı büyüyen ülkelerinden biri olması beklenmektedir.GSYİH’nın % 80'inin ve bütçe gelirlerinin % 90'ının petrole dayalı olduğu ülke ekonomisinin sanayi ve kayda değer tarımsal üretim faaliyeti bulunmamaktadır.Güney Sudan’da, iç tüketim mallarının neredeyse tamamı ithal edilmektedir; ancak piyasadaki çoklu döviz kuru sisteminin yanı sıra ülkede süregelen ABD doları kıtlığı, ithalatın büyümesini sınırlayıcı bir etkiye sahiptir. Tarım sektörü, iç savaşın ve yıkıcı sel felaketlerinin etkisini henüz atlatamadığı için, ülkenin gıda ithalatına bağımlılığının önümüzdeki dönemde devam edeceği tahmin edilmektedir.2011 yılında bağımsızlığını Güney Sudan dünyanın en genç ülkesidir. Ülke halen yol, su, elektrik ve sağlık hizmetleri alt yapısını tamamlayamamıştır. Elektriğe, gıdaya ve sağlıklı suya ulaşım ülkede ciddi bir problem olmaya devam etmektedir.Ülkede kalıcı bir anayasa bulunmamakta, bir geçiş hükümetiyle yönetilmektedir. Ülkenin finansal kurumları ve bankacılık finans sistemi henüz gelişmemiştir. Ülkenin sahip olduğu hiçbir maden kaynağı henüz çıkarılmamaktadır.
Ülkede olumlu bir yatırım atmosferi henüz bulunmamakta ve yatırımcılara beklenen kolaylıklar sağlanmamaktadır. Ülkedeki yatırımları ve ülkeyle ticareti dezavantajlı kılan unsurlar arasında; finansman temini güçlüğü; ülke pazarının küçüklüğü; enerji (elektrik-yakıt)-altyapı-lojistik maliyetlerinin yüksekliği; yetişmiş insan gücü temini zorluğu; arazi temini güçlüğü; asayiş ve güvenlik kaygıları ve bürokratik zorluklar sayılabilir.Güney Sudan’ın siyasi ve ekonomik sorunlarını kısa vadede çözüme kavuşturmasının mümkün olmadığı gerçeği göz önüne alınarak; Müşavirliğimizle istişare edilerek belirlenecek en az riskli yatırım ve ticaret sahalarına yoğunlaşılması gerektiği değerlendirilmektedir.
|