1. Genel Bilgiler

 

Kendine özgü bir devlet yapısına sahip olan BH, iki idari birim olan Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti ile birlikte özerk yapıdaki Brčko Bölgesinden oluşmaktadır. Çok katmanlı idari yapısı nedeniyle bir çok alanda ülke genelinde uygulama birliği olmayan BH’nin farklı bölgelerinde farklı düzenlemeler yürürlükte olabilmektedir.

 

BH’ye ithalat sırasında müfettiş denetimine tabi olan (veteriner, bitki sağlığı, sağlık, kalite kontrol vb.) ürünlerin güvenliğine ilişkin uygun belge/sertifika ibraz edilme yükümlülüğü kapsamında, yetkili müfettişler tarafından önceden muayenesi yapılmadan ve ibraz edilmesi gereken belgeler sunulmadan söz konusu ürünlerin gümrük işlemlerinin yapılması ve piyasaya arzı mümkün bulunmamaktadır.

 

İthalat sırasında kontrollere tabi olan ürünler, BH Dolaylı Vergilendirme İdaresi tarafından “Muayene/Denetim Yetkili Kurumlarının Kontrollerine Tabi Birleşik Liste” düzenlemesi ile 18/03/2015 tarihinde belirlenmiş olup, ilgili idarenin web sitesinde sadece yerel dilde yer almaktadır (https://www.uino.gov.ba/portal/wp-content/uploads/2-OBLASTI/3-Carina/99-Ostalo-EORI-i-Objedinjeni-spisak/B-H-Objededinjeni-spisak-03-2015.pdf).

 

Kalite kontrolü ise BH Federasyonu’na ithalat esnasında tatbik edilmekte ve Belirli Ürünlerinin İthalatı ve İhracatı esnasında Kalite Kontrolününe ilişkin Kanun ile icra edilmektedir. https://fuzip.gov.ba/wp-content/uploads/2022/09/Zakon_o_kontroli_kakvoce_odredjenih_proizvoda_pri_uvozu_i_izvozu_sl_novine_fbih_broj_21_1997-1.pdf .

 

Petrol Yakıtların Kalitesine ilişkin Kanuna da aşağıda linkten ulaşılması mümkün bulunmaktadır.

http://www.sluzbenilist.ba/page/akt/fYw2CK6L20c=

 

Motorlu Taşıt Yakıtlarındaki Biyoyakıtların Türleri, İçeriği ve Kalitesine ilişkin Yönetmelik aşağıda linkten ulaşılması mümkün bulunmaktadır.

https://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/zakoni/2008/uredbe/9hrv.htm

 

BH'nin çeşitli bölgelerinde yürürklükte olan farklı düzenlemelere kimyasal ürünlerin ithalatı örnek olarak verilebilir. Sırp Cumhuriyeti'nde, AB düzenlemelerini temel alan kimyasallar ve biyositlerle ilgili düzenlemeler 2009'dan beri yürürlükte iken Federasyon’da bu alan ancak 2020 yılında Kimyasallar Kanununun kabul edilmesiyle kısmen düzenlenmiştir. (https://fmoh.gov.ba/uploads/files/Zakon%20o%20hemikalijama%20Sl.%20nov.%2077_20.pdf). Brčko Bölgesi'nde ise halihazırda kimyasallara ilişkin gerekli düzenleme bulunmamaktadır.

 

BH’ye kimyasal ürün ihracatı yapılmak istenildiğinde BH merkezli bir ithalatçıya ihtiyaç duyulmaktadır.

 

Yine kozmetik ürünler alanında halihazırda geçerli olan düzenlemeler ise şunlardır:

BH düzeyinde;

- Bosna Hersek Tüketicinin Korunması Kanunu (25/06 sayılı BH Resmi Gazetesi),

BH Federasyonu düzeyinde;

- Gıda Maddelerin ve Genel Kullanım Eşyaların Sağlığına İlişkin Kanun (2/92 ve 13/94 sayılı RBiH Resmi Gazetesi);

- Piyasaya sürülebilecek genel kullanım malzemelerinin sağlık açısından uygunluğuna ilişkin şartlara ilişkin Yönetmelik (2/92 ve 13/94 sayılı RBiH Resmi Gazetesi ve 36/05 ve 35/13 sayılı BH Federasyonu Resmi Gazetesi);

Sırp Cumhuriyeti düzeyinde;

- Genel Kullanım Eşyalarına ilişkin Kanun (50/10 sayılı RS Resmi Gazetesi);

- Piyasaya sürülebilecek genel kullanım eşyalarının sağlık açısından uygunluğuna ilişkin şartlara ilişkin Yönetmelik (26/83, 61/84, 56/86, 50/89 sayılı 18/91 SFRY Resmi Gazetesi);

- Eczanelerde ve özel mağazalarda perakende olarak satılan kozmetik türleri ve sağlığı korumaya yönelik diğer araçlar, diğer ürünler ve eczanelerde sağlanabilecek hizmetlerine ilişkin Yönetmelik (9/10 sayılı RS Resmi Gazetesi) .

 

Kozmetik ürünlerin ithalatı serbest olup, halihazırda devlet düzeyinde bu tür ürünleri tescil ettiren ve kayıtlarını tutan bir kurum bulunmamaktadır. BH Federasyonu topraklarına özel amaçlı kozmetik ithalatı söz konusu olduğunda ithalat öncesi izni için yetkili kurum BH Federasyon Sağlık Bakanlığıdır.

 

Kozmetik ürünler, ithalat sırasındaki denetim ve sağlık doğrulaması amacıyla sağlık/sıhhi/piyasa müfettişleri tarafından kontrole tabi tutulur ve laboratuvar testleri için numune alınır.

 

BH’ye ihraç edilecek olan ve denetime tabi ürünlerin her sevkiyatında standart belgeler (fatura, konşimento vs) ile ihracatçı ülkelerin ilgili makamları tarafından verilen sağlık sertifikaları (örneğin et ve et ürünleri için veterinerlik sertifikası, meyve, sebze, tohum bitki sağlığı sertifikaları, gıda ürünleri için sağlık sertifika vb.) eşlik etmelidir ve bu sevkiyatlar sınır geçişlerinde veterinerlik ve bitki sağlığı denetimlerine ve ayrıca gümrük noktalarında sağlık, gıda ve piyasa denetimlerine tabi olmaktadır.

Federasyondaki sağlık müfettişleri ve Sırp Cumhuriyetindeki gıda müfettişleri, gümrükten geçmeden önce tüm gıdaları sağlık açısından görsel olarak inceler ve laboratuvar testleri için numune alır. İthal edilen mallar, test tamamlanana kadar gümrük noktasında tutulur.

Kalite kontrol denetimleri, ihracatçı/ithalatçının gümrükten geçmeden en az 24 saat önce alınması gereken yazılı talebi üzerine yapılır.

 

Belgelerde aşağıdaki bilgiler sağlanmalıdır:

-Ürünün türü ve adı

-Menşei ülke

-İhracatçının adı

-Üreticinin adı

-Nakliye araçlarının türü ve sayısı

-Yükleme ve boşaltma limanı

-Toplam parça sayısı

-Paketleme birimi

-Brüt ve net ağırlık ve

-Ürünün temel kalite verileri.

 

1. Canlı hayvan, hayvansal ürünleri ve veteriner ilaçlarının ithalatı için yetkili kurum:

BH Veterinerlik Ofisi

Marsala Tita 9a/II

7100 Sarajevo

Tel. +387 33 565 714

Fax +387 33 565 725

E-posta: info@vet.gov.ba

Website: http://www.vet.gov.ba/

 

2. Tohum, ekim malzemesi ve pestisit ithalatı için yetkili kurumlar:

BH Bitki Sağlığını Koruma İdaresi

Marsala Tita 9a

71000 Sarajevo

Tel/fax: +387 33 290 700 and 290 711

E-posta: infouprava@uzzb.gov.ba

Website: http://uzzb.gov.ba/

 

BHF Tarım, Su İşleri ve Ormancılık Bakanlığı

Bitki Sağlığı Bölümü

Hamdije Cemerlica 2

71 000 Sarajevo

Tel. +387 33 726 586

E-posta: info@fmpvs.gov.ba

Website: https://fmpvs.gov.ba/en/homepage-eng/

 

RS Tarım, Su İşleri ve Ormancılık Bakanlığı

Bitki Sağlığı Bölümü

Trg Republike Srpske 1

78000 Banja Luka

Tel: +387 51 338 397, 338 398

Fax: +387 51 338 866

E-posta: mps@mps.vladars.net

Website: https://www.vladars.net/eng/vlada/ministries/MAFW/Pages/default.aspx

 

3. Sağlık ve pazar denetimi için yetkili kurumlar:

BH Federasyon Teftiş İdaresi

Fehima ef. Curcica 6

71 000 Sarajevo

Tel: + 387 33 563 350

Fax + 387 33 563 351

E-posta: info@fuzip.gov.ba

Website: http://www.fuzip.gov.ba/

 

Sırp Cumhuriyeti Teftiş İdaresi

Trg Republike Srpske 8

51000 Banja Luka

Tel. + 387 51 337 627

Fax: +387 51 307 955

E-posta: uprava@inspektorat.vladars.net

Website: http://www.inspektorat.vladars.net/

 

4. Alkol, alkolsüz içecekler, tütün için yetkili kurum:

BH Dolaylı Vergilendirme İdaresi

Bana Lazarevica bb

Banja Luka, 78000

Tel: 38751 335 494

Fax: 387-51 335 101

Website: http://www.uino.gov.ba/

5. Kozmetik, ilaç ve eczacılık ürünleri için yetkili kurumlar:

 

İlaç ve Tıbbi Cihazlar Kurumu

https://almbih.gov.ba/en/agencija-za-lijekove-i-medicinska-sredstva-bosne-i-hercegovine-eng/

 

BH Federasyonu Sağlık Bakanlığı

https://www.fmoh.gov.ba/

sanja.custovic@fmz.gov.ba

 

Sırp Cumhuriyeti Sağlık ve Sosyal Koruma Bakanlığı

https://vladars.rs/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/MZSZ/Pages/default.aspx

ministarstvo-zdravlja@mzsz.vladars.rs

 

 

Resmi tanınan laboratuvarlar:

 

Federasyon Halk Sağlığı Enstitüsü

Marsala Tita 9

71 000 Sarajevo

Tel: + +387 33 564 604

Fax: +387 33 220 548

E-posta: kabinet.sa@zzjzfbih.ba

Website: http://www.zzjzfbih.ba/

 

Tarım Enstitüsü Sarajevo

Butmirska Cesta 40

71210 Ilidza Tel: +387 33 774 230

Fax: +387 33 637 601

E-posta: fzzp@fzzp.gov.ba

https://www.fzzp.gov.ba/

 

Saraybosna Üniversitesi, Veteriner Fakültesi

Gıda Hijyeni Dairesi

Zmaja od Bosne 90

71 000 Sarajevo

Tel/fax: +387 33 643 684

E-posta: vetfaksa@bih.net.ba

Website: http://vfs.unsa.ba/web/

 

Veteriner Enstitüsü “Vaso Butozan” Banja Luka

Branka Radicevica 18

78 000 Banja Luka

Tel.+387 51 229 210

Fax: +387 51 229 242

E-posta: info@virs-vb.com

Website: http://virs-vb.com/

 

Sırp Cumhuriyeti Sağlık Koruma Enstitüsü

Jovana Ducica 1

78 000 Banja Luka

Tel.: +387 51 491 600

Fax: +387 51 216 510

E-posta: info@phi.rs.ba

Website: http://www.phi.rs.ba/

 

Tarım Enstitüsü Bijeljina

Stefana Decanskog bb

76 300 Bijeljina

Tel. +387 55 240 137

Fax: +387 55 240 032

 

Tarım Enstitüsü Banja Luka

Knjaza Milosa 17

78 000 Banja Luka

Tel. +387 51 303 112

Fax: +387 51 312 792

Email: polj.institut.bl@blic.net vtrkulja@blic.net

Website: http://www.poljinstrs.org/

Piyasa Denetimi

BH’de yürürlükte olan mevzuat çerçevesinde, ürünlerin kontrolü ithalat aşamasında ve ayrıca ürünler piyasada iken yapılmaktadır.

BH’de teknik düzenlemeler kapsamında, ürünlerin ithalat işleminden sonra fakat piyasaya arz edilmeden önce, ilgili mevzuata göre zorunlu sertifikalandırma yapılmaktadır. Genel ifade ile söz konusu sertifikalandırma güvensiz ürünler ile insan, hayvan ve çevre sağlığı için tehlike oluşturabilecek hallerde uygulanmaktadır. Piyasa müfettişleri, muayene noktalarında kalite sertifikaları düzenler. Kalite kontrol muayeneleri, ihracatçı/ithalatçının gümrükten en az 24 saat önce alınmış yazılı talebi üzerine yapılır.

Ürünler piyasaya girdikten sonra onların kontrolu ve denetimini fiili uygulama için yetkili kurum BH Piyasa Denetim Ajansıdır. Söz konusu Ajans, iki entite (Entite Hükümetlerine bağlı) ve Brçko Bölgesi’nde (Brçko Hükümetine bağlı) yetkili teftiş ve idare mercileri ile koordinasyonu sağlamaktadır.

BH Piyasa Denetim Ajansı

Web         : www.annt.gov.ba

E-posta: msa.info@annt.gov.ba

 

Gıda ürünlerin denetimi için Bosna Hersek Gıda Güvenliği Ajansı yetkilidir.

BH Gıda Güvenliği Ajansı

Web         : https://www.fsa.gov.ba/

E-posta: agencija@fsa.gov.ba

 

					BOSNA HERSEK PİYASA DENETİM AJANSI
				Republika Srpska Teftiş İdaresi						Brcko Distrikt Teftiş İdaresi
	BHFederasyonu Teftiş İdaresi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Karantina İşlemleri

 

Bosna Hersek mevzuatının genel olarak AB mevzuatını takip ettiğini ve AB mevzuatı ile uyumlu olduğunu söyleyebiliriz. Bitki sağlığı ve karantinaya ilişkin mevzuatlara https://faolex.fao.org/docs/pdf/bih159628.pdfve https://piorin.gov.pl/files/userfiles/wnf/eksport_import/bih/rulebook_on_lists_of_harmful_organisms_lists_of_plants_plant_products_and_regulated_objects.pdfbağlantı adreslerinden ulaşılması mümkündür.

 

Yabancı ihracatçılar, yerel olarak kayıtlı bir ofis veya ithalat faaliyetleri için kayıtlı bir gümrük müşavirliği şirketini kullanarak gıda ürünlerini BH'e ihraç edebilirler. Gıda, canlı hayvan, hayvansal ve bitkisel ürünler, tohumlar ve pestisit ürünlerin ithalatından önce izin alınması gereklidir. Hayvanlar, hayvansal gıda ürünler ve veteriner ilaçları için BH Veterinerlik Ofisinden; bitkisel ürünler, tohumlar, ekim malzemeleri ve pestisitler için entitelerdeki Tarım Bakanlıklarından; kozmetik, ecza ürünleri, kimyasal ürünleri için entite Sağlık Bakanlıklarından izin alınması gerekmektedir. Alınması gereken izinler için ilgili formlar BH Veterinerlik Ofisi ve entite Tarım Bakanlıklarında mevcuttur

 

İthalat öncesi alınacak izinlere yönelik prosedür ve gereklilikler konusunda entiteler bazında ilgili kurumlarda farklılık görülebilmektedir. Tüm gıda ürünlerinin ithalatında sevkiyatlardaki standart belgelerle birlikte ihracatçı ülkelerin ilgili makamları tarafından verilen sağlık sertifikaları (örneğin, et ve et ürünleri için veterinerlik sertifikası, meyve, sebze, tohum vb. için bitki sağlığı sertifikaları) sunulmalıdır. Ürünler ülke sınır geçişlerindeki veterinerlik ve bitki sağlığı denetimlerine ve gümrük noktalarında hijyen/gıda ve piyasa denetimlerine tabi tutulmaktadır. Federasyondaki hijyen müfettişleri ve Sırp Cumhuriyeti'ndeki gıda müfettişleri, gümrükten geçmeden önce tüm gıdaları hijyenik açıdan görsel olarak denetler ve laboratuvar testleri için numune alır. İthal edilen mallar, test tamamlanana kadar gümrük noktasında tutulur. Piyasa müfettişleri, denetim noktalarında kalite sertifikaları düzenlenmektedir.

 

Diğer taraftan konuya ilişkin Saraybosna Tarım Müşavirliğimizden alınan görüş kapsamında; her ürün için farklı uygulamaların söz konusu olması hasebiyle güncel uygulamaları için BH Bitki Sağlığını Koruma İdaresi ve söz konusu Müşavirliğimizden bilgi alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

 

BH Bitki Sağlığını Koruma İdaresi

Marsala Tita 9a, 71000 Sarajevo

E-posta: infouprava@uzzb.gov.ba  

Website: https://uzzb.gov.ba/ba/   

 

TC Saraybosna Büyükelçiliği Tarım Müşavirliği

Vilsonovo šetalište bb, Saraybosna 71000

E-posta: tm.saraybosna@tarimorman.gov.tr

Tel: +387 622 96 964

Faks: +387 33 568 777

 

1. Etiketleme

Ambalajlama ve etiketleme konusunda BH standartları ile Türk standartları birbiriyle uyumlu olup, gerek ambalajlamada gerekse etiketlemede bugüne kadar herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır.

Gıda ve diğer maddelerin sıhhi uygunluğu ile ilgili yasa, gıda maddelerinin etiketlenmesi hususunu da düzenlemektedir. Yasaya göre etiket, hem perakende satış ambalajının üzerinde, hem de dökme ambalajın üzerinde bulunmalıdır. BH'de resmi olarak kullanılan dillerden birinde yazılmış olması gerekmektedir. Bu etiketlerin üzerinde son kullanma tarihi, gıda katkı maddelerinin tipi, ilave edilen vitaminler, mineraller, ürünün besin değerini artırmak için diğer katkı maddeleri yer almalıdır. Diyet uygulayan kişiler için besin değeri değişikliğe uğramış gıda maddelerinin etiketlerinde bu durum belirtilmelidir. Etiketlerde gıda maddesinin muhtemel tıbbi faydaları yer almamalıdır. Etiket ya da ambalaj üzerinde “light” ya da “yağı azaltılmış” gibi ibareler kullanmak serbesttir. Ancak etiketlerde tüketiciyi yanlış yönlendirebilecek orijin, miktar ve kalite ile ilgili yazı, resim veya çizim ya da sağlıkla ilgili bilgi olmamalıdır.

28/10/2008 tarihli ve 87 sayılı Bosna Hersek Resmi Gazetesinde açıklanan Paketlenmiş Gıda Etiketleme veya İşaretleme Yönetmiliğinde Paketlenmiş gıdanın etiketinde aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:

- Ürünün ticari adı

- Tüm içeriklerin listesi

- Alerjen maddeler

- Belirli içeriklerin miktarı veya içerik kategorisi

- Net miktar, hacim birimleri (sıvılar için) veya paketlenmiş diğer gıdalar için ağırlık, Bosna Hersek'te kullanılan ölçüm birimleriyle ifade edilir

- Son kullanma tarihi

- Gıdanın depolanması ve depolanması için gerekli olduğu veya bunların gıda dayanıklılığını etkileyebileceği koşullar

- Üreticinin veya gıdayı paketleyen ve/veya pazara süren kişinin adı ve adresi

- İthal edilen ürünler için üreticinin adı ve tam adresi, ithalatçının adı ve tam adresi, menşe ülkesi («...'da üretilmiştir») ve ithal edildiği ülke («...'dan ithal edilmiştir») de eklenmelidir

- Gerekiyor ise kullanma kılavuzu

- İçecekler için %1,2'den fazla alkol içeriyorsa hacimce alkol miktarı

- Besin değeri beyanı

- Gıdanın parti numarası (seri, parti veya lot)

- Gıda maddesi kategorizasyon veya sınıflandırmaya tabi ayrı bir düzenlemeye tabiyse, ürünün kalite kategorisi ve sınıfı

- Etiket, üreticinin tam adresini ve ithalatçının tam adını ve adresini içermelidir (şehir, sokak ve numara ve ayrıca telefon numarası, posta kutusu numarası ve elektronik posta adresi de içerebilir).

- İyonlaştırıcı radyasyonla işlenen gıda, gıdanın yanına yerleştirilmesi gereken «iyonlaştırıcı radyasyonla işlenmiş veya işlenmiş» veya »radyasyonla korunmuştur» işareti etiketlenmelidir.

- Muhafaza amacıyla paketlemeye izin verilen gazlar kullanılarak paketlenen gıda, «kontrollü atmosferde paketlenmiştir» işaretiyle etiketlenmelidir.

- Alerjenik maddeler her zaman etiketlenmelidir.

Gıda etiketi, ayrı bir düzenlemeyle öngörülmüşse gıdaya ilişkin bilgileri de içermelidir (örneğin, besin veya biyolojik ve enerji değerleri, barkod, kontrol veteriner numarası vb. hakkında açıklama). Etiketteki bilgiler 1,2 mm'den küçük olmayan harflerle ve 80 cm2'ye kadar olan ürünler için 0,9 mm veya daha büyük harflerle basılmalıdır.

Toplu satış için belirlenen veya gıda tüketimi için halka açık tesislerde bulunan toplu paketlenmiş gıdalardaki etketler, ürünün adını ve varsa marka adını, ürünün net ağırlığını (kütle veya hacim) ve son kullanma tarihini içermelidir.

Genetiği değiştirilmiş ürünler (GDO) veya GDO içeren veya GDO’lardan üretilmiş ürünler, bebek maması, diyet gıdası, vücut kütlesini azaltmayı amaçlayan gıda, sporcu gıdası, gıda katkı maddeleri, kaplar ve paketleme malzemeleri, kakao ve çikolata ürünleri, bal, şekerler, meyve suları, reçeller, doğal mineral suyu, hızlı dondurulmuş gıda ve alerjiye neden olabilecek maddeler (örneğin alkol) gibi belirli gıdalar için özel etiketleme düzenlemeleri geçerlidir.

Diğer taraftan, BH’nin idari yapısından kaynaklı vuku bulan uygulama farklılıkları etkiketleme için de geçerli olmaktadır. Örneğin Federasyon ve Srıp Cumhuriyeti entitelerinde kozmetik ürünlerin etiket içerikleri ve son kullanım tarihlerine ilişkin bilgilendirmelerde farklı uygulamalar bulunmaktadır. Sırp tarafında tüzel kişilikler ürün etiketini olduğu gibi tercüme etmek zorunda iken, Fedrasyon mevzuatına göre parti/seri numarasına istinaden yapılan ürün etiketi tercümesinin yanısıra son kullanım tarihinin de belirtilmesi gerekir. Ayrıca, kozmetik ürünlerin ithalatı serbest olarak yapılmakta ve bu ürünlerin tescilini yapan yetkili bir kurum şimdilik bulunmamaktadır. Eğer Federasyon entitesine özel amaçlı kozmetik ürünlerinin ithalatı söz konusu ise BH Federasyonu Sağlık Bakanlığı’na ithalat izni için başvurulmalıdır. Kozmetik ürünlerin ithalatı ve sağlığa uygunluğunun tespiti amacıyla numune alınması sırasındaki denetimler entiteler ile Brçko Özerk Bölgesinin sağlık müffettişleri aracılığıyla yetkili laboratuvarlar tarafından yapılmaktadır. 

Bu nedenle ihracatçılarımız özellikle gıda, tarım, hayvansal, bitkisel kozmetik, kimyasal, tıbbi, eczacı vb. ürünlerinin ihracatı yapılmadan önce ülkedeki alıcısı/ithalatçısı ile bu hususları netleştirmesinde fayda görülmektedir.

1. Bitki Sağlığı Önlemleri

Bosna Hersek mevzuatının genel olarak AB mevzuatını takip ettiğini ve AB mevzuatı ile uyumlu olduğunu söyleyebiliriz

 

BH Bitki Sağlığını Koruma İdaresi, BH Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanlığı bünyesinde yer alan bir kuruluştur. Bosna Hersek Bitki Sağlığını Koruma İdaresi Kurulmasına Dair Karar kapsamında (23/04 ve 63/11 sayılı BH Resmi Gazetesi) İdare kurulmuştur.

 

İdarenin görevleri, Bosna Hersek Bitki Sağlığını Koruma İdaresi Kurulmasına Dair Kararın yanı sıra, bitki sağlığı alanındaki maddi düzenlemelerle de belirlenmektedir:

 

• Bitki Sağlığının Korunması Kanunu (23/03 sayı BH Resmi Gazetesi);
• Mineral Gübreler Kanunu (46/04 ve 76/11 sayılı BH Resmi Gazetesi);
• Bosna-Hersek Fitofarmasötikler Kanunu (49/04 sayılı BH Resmi Gazetesi);
• Bosna-Hersek Tarım Bitkilerinin Tohumlarına ve Ekim Materyallerine ilişkin Kanun (3/05 sayılı BH Resmi Gazetesi);
• Bosna Hersek'te Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Hakkında Kanun (14/10 ve 32/13 sayılı BH Resmi Gazetesi).

 

Bunun dışında Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Kanunu (23/09 sayılı BH Resmi Gazetesi) kapsamında İdare kısmi yargı yetkisine de sahiptir.

 

BH’ye ithal edilen gıda ürünleri için maksimum kalıntı limitleri (MRL) geçerlidir. BH Gıda Güvenliği Kurumu tarafında açıklanan son düzenleme Bitkisel ve Hayvansal Kökenli Gıda ve Yemlerde Bulunabilen Pestisit Kalıntılarının Maksimum Seviyelerine İlişkin Tüzük’e https://fsa.gov.ba/wp-content/uploads/2021/08/hr-Pravilnik-MRL-pesticidi-SG-BiH-48-21.pdf bağlantı adresinden ulaşılabilmektedir. Ayrıca, pestisitlerin ithalatı için ilgili Tarım Bakanlıklarından sevkiyat öncesinden izin alınması gerekmektedir. Pestisit için izinler ve gerekli belgeler hakkında aşağıdaki ofislerden bilgi  alınabilmektedir:

 

 

BH Bitki Sağlığını Koruma İdaresi

Marsala Tita 9a, 71000 Sarajevo

E-posta: infouprava@uzzb.gov.ba

Website: https://uzzb.gov.ba/ba/ 

 

BHF Tarım, Su İşleri ve Ormancılık Bakanlığı

Bitki Sağlığı Bölümü

E-posta: info@fmpvs.gov.ba

Website: https://fmpvs.gov.ba/en/homepage-eng/

 

RS Tarım, Su İşleri ve Ormancılık Bakanlığı

Bitki Sağlığı Bölümü

E-posta: mps@mps.vladars.net

Website: https://www.vladars.net/eng/vlada/ministries/MAFW/Pages/default.aspx

 

1. Helal Belgelendirme

BH Helal Sertifikalandırma Ajansı (BHHSA) 2006 yılında Bosna Hersek İslam Birliğinin bir kuruluşu olarak kurulmuş olup, ürün ve hizmetlerin helal sertifikalandırmanın yanı sıra eğitim, danışmanlık ve helal tanıtımından sorumludur. BHHSA ülkedeki mal ve hizmetlerin helal belgelendirilmesi alanında faaliyet gösteren tek kuruluştur. BHHSA tarafından gıda ve gıda takviyesi ürünleri, ilaç ürünleri, kozmetik, catering, turizm ve otelcilik alanlarında helal belgelendirmesi yapılmaktadır.

 

Ülkede helal belgelendirmesi zorunlu bulunmamakta olup, mal ve hizmet sağlayıcıları ihtiyari olarak belgelendirme talebinde bulunabilmektedir.

 

BH'de ve bölge ülkelerdeki helal ürün kullanımını tercih edebilecek tüketicilerin başında öncelikli olarak Boşnaklar gelmektedir. Buna ek olarak nüfus sayımında resmi azınlık olarak yer alan Yahudi nüfusun koşer standartlarına paralellik kurarak helal ürünlere olumlu yaklaştıkları bilinmektedir. BH’nin son resmi nüfus sayımının yapıldığı 2013 verilerine göre ülkede toplam nüfusun 3.531.159 olduğu, anılan rakamın %50,11’ini Boşnakların oluşturduğu belirtilmektedir.

 

Bosna Hersek, İİT ve SMIIC’te gözlemci ülke konumunda bulunmaktadır. SMIIC’teki gözlemci statüsü Bosna Hersek Standardizasyon Enstitüsü (BAS) vasıtasıyla temsil edilmekte olup, helal standartlarına ilişkin olarak BHHSA’nın görüşleri BAS tarafından dikkate alınmaktadır.

 

Helal sertifikalandırma talepleri BAS tarafından gıda ürünlerine yönelik gereklilik ve tedbirler mahiyetinde BAS 1049-2010 Bosna Hersek milli helal standardı altında kayıt altına alınmaktadır.

 

Ülkede ulusal akreditasyon kurumu olarak Bosna Hersek Akreditasyon Enstitüsü (BATA) faaliyet göstermekte olup, helal belgelendirme kuruluşlari için akreditasyon uygulaması bulunmamaktadır

 

İlgili ihracatçı ülke helal belgelendirme kuruluşunun aşağıdaki şartları yerine getirmesi halinde (SMIIC 2 standardına göre), düzenlenen helal sertifikaları BH’de kabul edilmektedir:

 

- Belgelendirme kuruluşunun uluslararası standartlara ve yürürlükteki yönetmeliklere  uygun olarak tescilinin bulunması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere bir merkezinin bulunması ve anılan merkezin belgelendirme faaliyetlerinin yürütülmesi için kayıtlı olması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun yerel İslam Birliğinin/Toplumunun iznine sahip olması gerekmektedir.

 

-  Yetkili İslami/Helal otoritenin (kurum veya kuruluşların) tanımlanmış olması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun tanınmış helal belgelendirme kuruluşlarının referans veri tabanlarında kaydının olması veya uluslararası akreditasyonun bulunması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun, belirli bir helal standardının gerekliliklerine uygun olarak helal belgelendirme faaliyetini yürütme zorunluluğu bulunmalıdır.

 

- Belgelendirme kuruluşunun faaliyetlerini yürütebilmesi için nitelikli personele sahip olması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun sertifika sahiplerinin denetimini yürüten yetkili ve nitelikli denetçilere sahip olması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunda İslami/Şeriat konularında uzmanların bulunması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun belgelendirme prosedürlerinin tanımlanmış olması gerekmektedir.

 

- Belgelendirme kuruluşunun bağımsız ve faaliyetlerinden sorumluluğu bulunan, güvenilir ve tarafsız bir kuruluş olması gerekmektedir.

BHHSA’nın TSE tarafından düzenlenen helal sertifikalarını kabul ettiği ve SMIIC’in belirlemiş olduğu standartları uyguladığı bilgisi edinilmiştir. Ayrıca yukarıda belirtildiği üzere gıda ürünlerinde helal sertifikalandırma taleplerinin BAS 1049-2010 Bosna Hersek milli helal standardı ile tanımlandığı ve anılan standardın tamamen OIC/SMIIC 1-Guideline for Halal Food standardı ile uyumlaştırıldığı belirtilmektedir.

Ülkemiz tarafından düzenlenen helal belgeleri ile ilgili bugüne kadar Müşavirliğimize intikal eden bir sorun bulunmamaktadır.

BH Helal Sertifikalandırma Ajansı

Web         : http://www.halal.ba

E-posta: agencija@halal.ba; agency@halal.ba