Etiyopya’da ürün güvenliği denetimleri ithalat aşamasında yapılmaktadır. Bu kapsamda, Etiyopya’ya ithalatta onay alınması gereken kurum ve kuruluşlar ve ilgili sektörleri aşağıda yer almaktadır;

• Etiyopya Karayolu İdaresi: Motorlu taşıtlar ve ulaşım makina ve ekipmanları
• Etiyopya Gıda İlaç ve Sağlık Koruma İdaresi: İnsan ve Veteriner ilaçları ve sağlık ekipmanları
• Tarım Bakanlığı: Ağaç, evcil hayvan, canlı hayvan ve hayvansal ürünler ve bunları etkileyebilecek ilaç, tohum, ağaçlar ve diğer maddeler
• Etiyopya Standart Ajansı: Zorunlu standarda tabi ürünler
• Merkez Bankası: Dövizle yapılacak ihracat ve ithalat işlemleri

Aşağıdaki ürünleri ise sadece yetkili Etiyopyalı kuruluşlar ithal edebilmektedir;

• İletişim Ekipmanları: Etiyopya Telekomünikasyon Şirketi
• Şans oyunları makinaları, biletleri ve oyunları: Etiyopya Milli Piyango İdaresi
• Sigara: Etiyopya Tütün Şirketi
• Petrol: Etiyopya Milli Petrol Şirketi
• Etiyopya’ya gelen ithal malların fiziki kontrolü gümrük bölgelerinde değişiklik arz etmesine rağmen sıklıkla yapılmakta, dolayısıyla malların gümrükten çekilmesinde ciddi zaman kaybına neden olmaktadır.
• Özellikle ülkenin en çok ithalat yaptığı ilk 10 ürün grubunda talep edilen zorunlu belgelere ilişkin bilgiler

Etiyopya;  ISO, Avrupa Birliği ve ülkemizin uygunluk değerlendirme belgelerini kabul etmektedir. İlaç ve sağlık gereçleri ithalatında ise Etiyopya Gıda ve İlaç Kontrol İdaresine kayıt ve onay zorunludur.  Ayrıca ağaç, ağaç ürünleri ve tohum ithalatını gerçek kişiler gerçekleştiremez, ancak Tarım Bakanlığının izin verdiği işletme ve firmalar bunu gerçekleştirebilir.

 

Etiyopya’ya ihracatta gümrük idaresine ibraz edilmesi gereken belgeler şunlardır;

1)        Aşağıda belirtilen bilgileri içeren Proforma Fatura;

1. a) Ürünün tipi
2. b) Ürünün Miktarı
3. c) Birim Fiyatı
4. d) FOB Değeri
5. e) Taşıma değeri mevcutsa
6. f) Diğer masraflar
7. g) Sigorta ödemeleri dövizle yapılması mümkün olmadığı için ithalatçının yerel olarak sigorta yaptırması gerekmektedir.

2)        Ödemenin yapılması için İhracatçının temin etmesi gereken belgeler ise şunlardır;

1. a) Son Fatura (bağlı olunan Ticaret veya Sanayi Odası tasdikli)
2. b) Orijinal Yükleme Belgesi (bill of lading, airwaybill,truckway bill, railway manifest)
3. c) Menşe-i Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
4. d) Paketleme Listesi
5. e) Kalite Belgesi

Etiyopya’daki ithalat prosedürü için gerekli standart işlemeler şu şekilde gerçekleşmektedir.

1)        İthalatçı veya Gümrük işlemlerini yapacak olan aracı firma Etiyopya Gümrük Server’ı üzerinden İthalat Deklarasyon Formunu (IDF) doldurarak ithalat yapma isteğini bildirir.

2)        İthalatçı veya aracısı IDF ile birlikte destekleyici dokümanları Gümrük İdaresine sunar. Destekleyici dokümanların orijinal olması gerekmektedir. Bu dokümanlar;

1. a) Taşıma Dokümanı (Transportation Document)
2. b) Fatura (Invoice)
3. c) Banka İzni (Bank Permit)
4. d) Pektleme Listesi (List of Packing)
5. e) Menşe-i Şehadetnamesi (Certificate of Origin)
6. f) Düzenleyici krum ve kuruluşlardan ürünün muhteviyatına göre gerekli sertifika ve izinler

3)        Gümrük İstasyonları ASYCUDA++ sisteminden bilgileri alırlar ve ürünün muhteviyatına göre yeşil, sarı ve kırmızı diye kategorilere ayırırlar, Yeşil en az riskli, sarı orta riskli ve kırmızı ise yüksek riskli ürün grubunu temsil etmektedir.

4)        İnceleme ve kategorilere ayırma işlemini müteakip, Gümrük ithalatçıya değerleme sonucu ödemesi gerek gümrük ve eşdeğer vergileri içeren Değerleme Notu ’nu verir.

5)        İthalatçı bu değerleme notuna göre Banka aracılığı ile ödemesini yapar.

6)        Gerekli vergilerin ödemesi yapıldıktan sonra, Gümrük Transit Bölümü ödemeleri kontrol eder ve transit iznin onaylayarak Cibuti gümrüğüne gönderir.

7)        Gümrük Transit Yetkilisi paketleme listesi ve konşimentonun kopyalarını muhafaza eder, diğer dokümanları forwarding firmasına verir. Firma bu dokümanları ilgili gümrüğe gelene kadar muhafaza eder.

8)        Forwarding firması mal Cibuti limanına geldiğinde, dokümanları Cibuti Gümrüğüne sunar. Cibuti Gümrüğü dispatc (Boşaltma) dökümanını forwarder firmasına verir.

9)        Forwarder firması ithalat dokümanları ile birlikte dispatch dokümanını Cibuti sınırında yer alan Galafi’de bulunan Etiyopya Gümrüğü Transit Bölümüne sunar.

10)      Yük yeşil sahaya girerse, boşaltılmadan veya depoya gönderilmeden direkt serbest bırakılır. Yükün yeşil sahaya girebilmesi için mührün hiçbir şekilde açılmamış olması, deklarasyon ile fiziksel kontrolde herhangi bir uyuşmazlığın olmaması, yükün elektronik ürünler ve yedek parçalar ihtiva etmemesi, homojen olması, ithalatçının sicilinin temiz olması gerekmektedir.

11)      Sarı bölgeye gönderilen ürünler orta riskli ürünler olup, fiziksel incelemeye karar verilirse kırmızı hatta gönderilir. Fiziksel incelemeye gerek görülmezse, dokümanlar Vergi yeniden değerleme bölümüne gönderilerek deklare edilen ile gerçek vergi değerinin kontrolü talep edilir. Kontrol sonunda herhangi bir fark ortaya çıkmaz ise yük serbest bırakılır. Fark çıkarsa dokümanlar Gümrük İşlemleri Yeniden Değerleme Bölümüne gönderilir.

12)      Kırmızı hatta giden yükler (homojen olmayan ürünler, elektronik ürünler, yedek parçalar, farklı ülkelerden gelen giyim eşyası, gümrükte kaydı olmayan şirketler veya tacir kişilerin ithalatı) tam anlamıyla denetime tabi tutulur.

13)      Etiyopya’da bir malın gümrükten çekilmesi ortalama 13 gün sürmektedir. Bunun en önemli nedenlerinden biri Cibuti’deki beklemelerdir. Cibuti Perşembe yarım gün ve Cuma tatil olduğu için, Etiyopya Cumartesi ve Pazar tatil olduğu için haftada 3,5 gün sırf tatil dolayısıyla kaybedilmektedir. İthal malını Cibuti’den Etiyopya’ya getirecek kamyon ve tırlar yükleme için ortalama 4 gün beklemektedirler. Ayrıca yükü alan kamyon ve Tır’lar Cibuti’den Addisababa veya Mojo gümrüğüne gelene kadar 4 ayrı kontrol noktasından geçmekte ve buda zaman kaybına neden olmaktadır.

1. Karantina İşlemleri

Hayvan ve hayvansal ürünlerin ithalatı için, Etiyopya Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı sorumlu kurumdur. Anılan Bakanlığa bağlı Hayvan Sağlığı Düzenleme Müdürlüğü, ihracatçı ülkenin yetkili otoritesi tarafından verilen veterinerlik sertifikasını ithalat izni verilmesi için talep eder. Bahse konu sertifika insan tüketimi için olan gıda, hayvan yemi veya diğer amaçlar için olan hayvansal kökenli ürünlerin ve yan ürünlerin tanınmış uluslararası standartlara veya ithalatçı ülkenin hayvan sağlığı ve gıda güvenliği gerekliliklerine uygun olduğunu açıkça teyit etmelidir.

Öte yandan bitki ve bitkisel ürünlerin karantina listesine aşağıda yer alan link üzerinden erişilebilmektedir.

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://faolex.fao.org/docs/pdf/eth4524.pdf 

 

1. Etiketleme

Etiyopya’ya ithal edilen tüm mallar, ürünün son kullanma tarihi, üretici firma adı ve ürün adı gibi ürünle ilgili bilgileri içermelidir. Etiyopya Standartlar Ajansı bu gerekliliklerin denetlenmesinden sorumlu kurumdur.

Etiyopya’ya yapılacak ihracatta paketleme listesi (ambalaj ve etiket içeriği dahil) ödemenin yapılabilmesi için Etiyopya Gümrük İdaresine ithalatçı tarafından iletilmesi gereken unsurlar arasında yer almaktadır.

1. Bitki Sağlığı Önlemleri

Etiyopya Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na (MoALR) bağlı Bitki Sağlığı Müdürlüğü, ithal edilen bitki ve bitkisel ürünlerin hastalıklardan ari ve bitki ve bitki parçalarının toprak kalıntısından ari olduğunun sertifikalandırılmasından sorumludur.

Genel olarak, işlenmemiş sebze ve meyveler, tahıllar ve yağlı tohum ürünleri için  bitki sağlığı sertifikası zorunludur. Bu ürünlerin sevkiyatına, menşe ülkesindeki yetkili bir Bitki Karantina Görevlisi tarafından verilecek olan bitki sağlığı sertifikası eşlik etmelidir.

Öte yandan, Etiyopya’nın şeffaf ve tahmin edilebilir bir bitki sağlığı sistemi mevcut değildir. Anılan Bakanlık;  bitki sağlığı sertifikası, hayvan yemi ithalat izni, veterinerlik sağlık sertifikası, hayvan yemi için ihracat izni,  bitki ve bitki ürünleri için ön ithalat izni, gübreler ve pestisit için ön ithalat izni, kayıtlı pestisitlerin için ithalat izni verilmesinden sorumludur.

Tohumlar, kimyasallar, pestisitler ve gübreler gibi tarımsal girdiler de dahil olmak üzere herhangi bir bitki veya bitkisel ürün, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından ithalat için kayıt altına alınmadığı sürece Etiyopya'ya ithal edilemez.

1. Helal Belgelendirme

Etiyopya’da Helal Sertifikasyonu bir ürünün İslami şartların gereklerini karşıladığını gösteren bir belgelendirme süreci olup; gönüllülük esasına dayanan bir sertifikadır. Helal sertifikasının bir şirket tarafından temin edilmesi, ürünlerin ve/veya hizmetlerin İslam Hukuku hükümlerine uygun olarak hazırlandığını ve/veya sunulduğunu garanti etmektedir. Bununla birlikle, ülkeye girişte helal belgesi ibrazı zorunlu bulunmamaktadır. Etiyopya’da birçok farklı ülke ve kurumdan alınan helal sertifikaları ile karşılaşılmaktadır. Etiyopya nüfusunun yaklaşık %35’nin Müslüman olduğu düşünüldüğünde helal belgeli gıda ve kozmetik ürünlerinin Etiyopya’nın Müslüman toplumunda avantaj kazanacağı açıktır. Ayrıca, Ülkenin en yüksek İslami otoritesi olan Etiyopya İslam İşleri Yüksek Konseyi de helal sertifikası vermektedir.