Kanada
İthal edilecek eşyanın sahip olması gerekli standartlar, AB’nin kalite ve sağlık standartlarından farklı, ABD ile çoğunlukla aynı olabilmektedir. Söz konusu standartlara ilişkin uygulamalar, Eyaletler arası farklılık da gösterebilmektedir.“Kanada Ulusal Standartlar Sistemi”, Kanada’daki standartları geliştirmek, tanıtmak ve uygulamak için kullanılan sistemdir. Bir ürünün tescil edilmesi şart koşulmuş ise bu işlemin o ürün Kanada’ya ithal edilmeden önce yapılması gerekmektedir. Kanada’da standartların belirlenmesi ile test ve sertifikasyon kuruluşlarının akreditasyonundan “Kanada Standartlar Konseyi (SCC)” sorumludur (https://www.scc.ca/en ).Kanada’ya yönelik ithalatı yapılan bir ürünün insan, hayvan ve bitki sağlığı ve güvenliği veya teknik normlara uygunluğu, ilgili Bakanlıkların kontrolüne tabidir. Söz konusu kontroller, gümrüklerde malın fiili ithalatı aşamasında yapılmaktadır.
A-Gümrük Kapılarında Yapılan Denetimler
Kanada tarafından genelde liberal bir dış ticaret politikası uygulanmakla birlikte, tarım ürünleri, demir-çelik mamulleri, silahlar ve mühimmat, hazır giyim ve tekstil, ilaçlar ve tıbbi cihazlar gibi belirli mal gruplarının ithalatında kota, izin vb. alınması şart koşulmakta ve ithalat aşamasında kontroller yapılmaktadır.Kanada’da gümrük vergileri ve diğer vergilerin “World Customs Organization Harmonized System (HS)” çatısı altında uygulanmasına yönelik düzenlemeler “Custom Tariff Act” çerçevesinde yapılmakta olup ilgili kurum ülkenin gümrük idaresi olan “Canadian Border Services Agency-CBSA”dır. “CBSA” uluslararası yaptırıma tabi olan ve ithalatına yasak veya sınırlama getirilmiş olan ürünler ile tarımsal ürünlere (ithalat konrol listesindeki ürünler dahil) yönelik belirlenmiş tarife kotalarının ana hatlarını ve sınırlarını belirleme yetkisine sahiptir. Kanada’da “ithalatı konrole bağlı ürünlere ilişkin listeler ile bu ürünlerin ithalat izinlerine ilişkin onaylar; tarife kotalarının belirlenmesine ilişkin kurallar”, “Export and Import Permits Act-EIPA” kapsamında düzenlenmiş olup ilgili kurum “Kanada Dışişleri Bakanlığı (Global Affairs Canada)”dır. Kanada'da ihracat ve ithalatı kontrole tabi ürünlere ilişkin çatı düzenleme “EIPA” kapsamında gerçekleştirilmiş olup kontrole tabi ürün listesine https://www.international.gc.ca/controls-controles/prod/index.aspx?lang=eng adlı linkten erişim sağlanması mümkündür.
Kanada’nın gıda ithalatına ilişkin düzenlemeler “Canadian Food Inspection Agency (CFIA)” tarafından gerçekleştirilmekte olup anılan kuruluş, ithal gıda ürünlerine yönelik politikaların ve yasal düzenlemelerin geliştirilmesi fonksiyonunu da yerine getirmektedir. Söz konusu politika ve düzenlemelerin gümrük kapılarında uygulaması, ürünün Kanada’ya giriş yaptığı esnada ilgili sınır kapısında inceleme yapan “CBSA” yetkililerince ifa edilmektedir.Öte yandan, Kanada’ya yönelik gerçekleştirilen ithalat işlemlerine ilişkin verilen izin, sertifika veya denetimlere ilişkin zorunluluklar bağlamında “CBSA” tarafından referans olarak gösterilen diğer devlet kurum ve kuruluşları listesi aşağıda sıralanmakta olup “CBSA” ithalat işlemi için gerekli yasal zorunlulukların bahsekonu kurum ve kuruluşlar adına ilgili gümrük kapısında uygulanmasından sorumludur.
Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu tüketim ürünleri, ilaçlar, gıda, tıbbi cihazlar, doğal sağlık ürünleri, zirai ilaçlar, radyasyon yayan cihaz ve aygıtlar, toksik maddeler, vitaminler ile ilgili konular “Health Canada (Kanada’nın Sağlık Bakanlığı)” tarafından düzenlenmiştir. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu hazır giyim markaları, kıymetli taşlar ve mücevherat ve gıda dışı ürünlerin paketleme ve etiketlemesi ile ilgili alanlar, Kanada’da rekabet kurallarının tesisinden ve uygulanmasından sorumlu kurum olan “Competition Bureau” tarafından düzenlenmiştir. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu nesli tükenme veya tehdit altında olan bitki ve hayvan türleri, zararlı atıklar, ozon delici maddeler, ticarete konu yabani hayvan ve bitkiler ile ilgili alanlar, Kanada’da çevre ve iklim ile ilgili kurallarının tesisinden ve uygulanmasından sorumlu kurum olan “Environment Canada” tarafından düzenlenmiştir. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu istilacı su ürünleri, yasadışı, kurallar ile düzenlenmemiş ve bildirimi yapılmamış türden balıkçılık ve avlanma ile ilgili alanlar “Fisheries and Oceans Canada” tarafından düzenlenmiştir. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu radyo iletişim ve telekomünikasyon alet ve cihazları ile ilgili alanlar “Innovation, Science and Economic Development-ISED Canada” tarafından düzenlenmiştir. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu tarım ürünleri, ateşli silahlar, ticari ambargolara konu ürünler, çelik, tekstil ve hazır giyim ile ilgili alanlar “Kanada Dışişleri Bakanlığı (Global Affairs Canada)” tarafından düzenlenmiştir.“ Canadian Heritage” adlı kuruluş kültürel miras hakları ile ilgili alanın düzenlemesinden sorumludur. Kanada’ya ithal edilen ürünlere ve işlemlere konu tehlikeli maddelerin ulaştırma hizmetleri, taşıtlar ve araç lastikleri ile ilgili alanlar “Transportation Canada” tarafından düzenlenmiştir.
B-Yasal Mevzuat ve Düzenleyeci Altyapı:
(i) “Sağlık ve Ürün Güvenliği” Düzenlemeleri:
Kanada’da kimyasallar gibi işyerinde kullanılan ve tehlikeli madde olarak addedilen “ithalatı konrole tabi ürünlerin satışı ve ithalatı” ile ilgili düzenlemeler “Hazardous Products Act and Regulations” kapsamında yapılmakta olup bu alanlarda düzenleyici kurum “Health Canada”dır.
(ii) “Gıda Ürünleri”ne Yönelik İthalat Düzenlemeleri: Kanada’nın “gıda güvenliği” mevzuatı ile sektördeki uygulamalar, ABD uygulamalarına yakın olmakla birlikte farklılıklar da arz etmektedir. Kanada gıda güvenliği mevzuatını belirleyen temel düzenleme “Food and Drugs Act-FDA”dır. Bunun yanında, “Safe Food for Canadians Act-SFC” ile “Consumer Packaging and Labelling Act” mevzuatları da belirleyici role sahiptir.“FDA”, Kanada’ya gerçekleştirilen gıda ürünleri ithalatında başlıca temel düzenleyici mevzuat olup tüm gıda ve içecek ürünleri, ilaçlar ve eczacılık ürünleri, kozmetik ürünler ve terapi cihazları ile ilgili alanları düzenlemektedir. Ayrıca, gıda güvenliği, etiketleme, alerjik katkılar vs. gibi alanlarda ithalat gereklilikleri de “FDA” kapsamında belirlenmektedir. “FDA” ve ilgili düzenlemelerinden sorumlu kurum “Health Canada” olup uygulayıcı kuruluş “CFIA” olarak belirlenmiştir.
Kanada'nın ithalatı, ihracatı ve Eyaletler arası ticaretine konu olan ve “CFIA” tarafından gerçekleştirilen üç temel denetim alanı olan tarımsal ürünler, balık ve et ürünlerine yönelik düzenlemeler “SFC” altında modernize edilerek tek çatı altında birleştirilmiştir.
Kanada’nın “gıda ürünleri” ithalatında gerekli belge ve standartlarla ilgili bilgilere https://airs-sari.inspection.gc.ca/airs_external/english/decisions-eng.aspx adresinden G.T.İ.P. numarası ile sorgulama yapılarak erişilebilmektedir.“FDA” uyarınca “gıda güvenliği” alanında Kanada’da düzenleyici, uygulayıcı ve denetleyici üç ana federal kuruluş bulunmaktadır:
“Health Canada” Kanada’da satış yapılan gıda ürünlerinin besleyicilik kalitesi ve güvenliği ile ilgili standartların belirlenmesinden sorumlu olup bu yetkisini “FDA” çatısı altında icra etmektedir.
“Canadian Food Inspection Agency (CFIA)”, “FDA” kapsamında belirlenmiş sağlık ve güvenlik standartlarının uygulanması ile paketleme, etiketleme ve reklam konu başlıkları altındaki sağlık dışı ve gıda güvenliği ile ilgili düzenlemelerin uygulanmasından sorumlu kuruluş olup gıda güvenliği riskinin azaltılması hususuna odaklanmaktadır.
iii. “Agriculture and Agri-Food Canada (AAFC)” ise sektörün “FDA” ile ilgili düzenlemelerde talep edilen gereklilikleri anlamasına yardımcı olarak ve gerekli bilgileri sağlayarak inovatif ürünlerin piyasaya girişini kolaylaştırma konusuna odaklanmaktadır.
Kanada’da gıda ithalatına ilişkin düzenlemeler “CFIA” tarafından yapılmakta olup bu konudaki tüm politikalar ve mevzuat düzenlemeleri yine adıgeçen idare tarafından yapılmaktadır. “CFIA”nın görev sahasına giren alanlar gıda, bitki, hayvan, gıda etiketleme, ürünlerin geri çağrılması, ahşap paketleme ürünleri, uluslararası atık ve kullanılmış makine ve ekipmanlar şeklinde sıralanmaktadır. “CFIA” tarafından tesis edilen sistemin sınırda ithalat aşamasındaki uygulaması ise “CBSA” tarafından gerçekleştirilmektedir. Kanada’da tarımsal ürünlerin ihracatı, ithalatı ve Eyaletler arası ticareti ile ilgili işlemler “Canada Agricultural Products Act-CAPA” çerçevesinde düzenlenmiş olup mevzuat kapsamında süt ve mandra ürünleri, yumurta, yaş meyve ve sebze, bal, hayvancılık vs ürünler yer almaktadır. “CAPA” kapsamında sorumlu kurum “Health Canada” olup uygulayıcı kurum “CFIA”dır.
Kanada’da su ürünleri ve balık ürünleri için ürün güvenliği mevzuatı “Fish Inspection Act” kapsamında; et ve işlenmiş et ürünleri için ürün güvenliği mevzuatı ise “Meat Inspection Act” kapsamında düzenlenmiş olup söz konusu mevzuatlar kapsamında uygulayıcı birim “CFIA” olarak tayin edilmiştir. Kanada’da organik ürünler ile ilgili standartları belirleyen mevzuat “Organic Products Regulation” olup anılan mevzuat kapsamında uygulayıcı birim “CFIA” olarak tayin edilmiştir. Alkollü içki ürünlerinin çoğunun tüketiminde minimum yaş sınırlaması vardır. Alkollü içkiler tüketilecekleri Eyaletlerdeki “Alkollü İçkiler Komisyonu” kanalı ile ithal edilmektedir.Öte yandan, Kanada’ya gıda ihracatı yapan firmaların Kanada makamlarından ruhsat alması gerekliliği bulunmamaktadır. Ancak Kanadalı ithalatçıların ilgili makamlardan ruhsat alması, önleyici koruma planına sahip olması ve satış sonrası izleme sisteminin bulunması zorunludur. Ayrıca ithalatçıların yabancı tedarikçilerinin de Kanadalı üreticilerin tabi olduğu gıda güvenliği standartlarına uygun imalat yaptığını kanıtlaması gerekmektedir.
Kanada Hükümetinin Gıda İthalatçıları İçin Getirdiği Lisans Zorunluluğu/ Safe Food For Canadians-SFC Licence
“CFIA” tarafından yapılan 12 Aralık 2023 tarihli bildirim ile Kanada'da gıda ithalatı yapan şirketlerin CFIA tarafından onaylanan “Kanadalılar için Güvenli Gıda Lisansı (Safe Food for Canadians-SFC Licence)” temin etmelerinin zorunlu kılındığı belirtilmektedir. Söz konusu bildirimde Kanada’nın gıda ithalatı işlemlerinde 12 Şubat 2024 günü itibariyle bahsekonu “SFC” lisanslarına ilişkin online otomatik teyit sisteminin CFIA tarafından aktif hale getirileceği; geçerli bir “SFC” lisansı olmadan gerçekleştirilecek ithalat işlemlerinin otomatik olarak reddedileceği; lisanssız yapılacak sevkiyatların ise Kanada gümrük sahasına girişine izin verilmeyeceği belirtilmiştir.
Bahsekonu CFIA bildiriminde ayrıca, Kanada'da gıda ithalatı yapan işletmelerin “SFC” lisansı temin etme süreçlerine yönelik bilgiye aşağıda sunulan linkler üzerinden erişim sağlayabilecekleri ifade edilmektedir:
(i)https://inspection.canada.ca/food-licences licence/eng/1543359915240/1543360663242#anna6
