Özbekistan Cumhuriyetine eşya ithalatı, ithalatçı tarafından hazırlanan ithalat sözleşmesi esas alınarak gerçekleştirilir. İthalat sözleşmesi, eşya ithalatçısı ve Özbekistan Cumhuriyeti mukimi olmayan bir işletme ile arasında yapılan bir sözleşmedir.

Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 20 Temmuz 2015 tarihli ve 197 sayılı "İhracat-ithalat Operasyonlarının Uygulanmasında Devlet Gümrük Hizmetine Sunulan Belgelerin Listesinin Onaylanması Hakkındaki Kararı” uyarınca, “Serbest dolaşım (ithalat)” gümrük rejimi kapsamında ithal edilen eşyaların gümrük işlemleri için aşağıdaki belgeler (izin belgeleri hariç*) gümrük idaresine sunulmalıdır:

- Gümrük eşya beyannamesi, (mevzuatın belirlediği sırayla yolcular gümrük beyannamesini doldurarak eşyalarını deklare etme durumları hariç)

- Taşıma belgeleri, (nakliye türüne göre nakliye belgeleri) ve eşyalara ekli belgeler (faturalar)

- Eşyaların menşe belgesi. (İlgili tarafın talebi üzerine ve menşeinin Özbekistan Cumhuriyeti'nin uluslararası sözleşmelerinde öngörülen hallerde)

27.02.2023 tarihli ve 819 sayılı “Özbekistan Cumhuriyeti Teknik Düzenlemeye Dair” Kanunun 31. Maddesi uyarınca ürün güvenliği denetimleri akredite test laboratuvarları (merkezleri) tarafından ilgili yönetmeliklerin öngördüğü şekilde veya ilgili belgelendirme kuruluşları tarafından geliştirilen yöntemlerle gerçekleştirilir.

https://lex.uz/docs/6392312

TSE ile UzStandart Ajansı arasında 4 Mart 2003 yılında imzalanan protokol çerçevesinde, TSE’den markalı ve belgeli ürünlerin Özbekistan’a ihracında ikinci bir deneye tabi tutulmadan giriş yapması sağlanmaktaydı. Fakat 2 Haziran 2021 tarihinde alınan PK-5133 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile ülkemizin de üyesi olduğu OECD üyesi olan 38 ülkeden Özbekistan’a ithal edilen ürünlerin belge tanıma işlemleri durdurulmuştur.

Teknik Düzenlemeler

Ürünlerin, işlerin ve hizmetlerin güvenliği için zorunlu gerekliliklerin oluşturulması, uygulanması ve yerine getirilmesi alanındaki ilişkiler, Özbekistan Cumhuriyeti "Teknik düzenleme hakkında" Kanun ile düzenlenir. https://lex.uz/docs/1624981

Kanun ile teknik düzenleme alanındaki normatif belgeleri belirtilmiştir: teknik düzenlemeler, standardizasyona ilişkin normatif belgeler, sağlık, veterinerlik ve bitki sağlığı kuralları ve düzenlemeleri, şehir planlaması, çevre standartları ve kuralları ve teknik düzenleme alanındaki diğer belgeler.

Özbekistan Cumhuriyeti'nde aşağıdaki teknik düzenlemeler uygulanmaktadır:

• Genel teknik düzenlemeler;
• Özel teknik düzenlemeler. https://www.standart.uz/page/view?id=19

Teknik düzenleme alanında yetkili devlet organları:

• Bakanlar Kurulu bünyesindeki Özbek Teknik Düzenleme Kurumu,
• Sağlık Bakanlığı, ürün, iş ve hizmetlerin güvenliği, insan hayatına ve sağlığına zararlı maddelerin varlığı, hastalığa neden olan organizmaların varlığı, hastalıkların tanıtılması ile ilgili teknik düzenleme alanında tıbbi ürün, tıbbi ekipman ve ilaçların üretimi ve kullanımı için zorunlu gereklilikler ile ilgili çalışmaların yürütülmesini sağlar veya yayılmasını engeller, organize eder ve sağlar.
• İnşaat Bakanlığı, kentsel planlama faaliyetlerinde teknik düzenleme alanında ürün, iş ve hizmetlerin güvenliği için zorunlu gereklilikler ile ilgili çalışmaları organize eder ve uygulanmasını sağlar.
• Ekoloji ve Çevre Koruma Devlet Komitesi, doğal kaynakların kullanımında ve çevrenin kirlilikten korunmasında teknik düzenleme alanındaki ürün, iş ve hizmetlerin güvenliği için zorunlu gerekliliklerle ilgili çalışmaların uygulanmasını organize eder ve diğer zararlı etkileri yapar ve sağlar.

Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu bünyesindeki Özbek Teknik Düzenleme Kurumu (UzStandart), Özbekistan Cumhuriyeti'nin ulusal belgelendirme kuruluşudur.

Teknik düzenleme alanındaki düzenleyici belgelerin gerekliliklerine uygunluğun zorunlu onayına tabi ürün türlerinin listesi (30 Ocak 2021 tarih ve 43 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)

https://lex.uz/ru/docs/5249376#5251048

Karantina izni ve bitki sağlığı sertifikası

Karantina izni ve bitki sağlığı sertifikası verme ve düzenleme prosedürü, Bakanlar Kurulunun 29 Ocak 2018 tarih ve 65 sayılı Kararı çerçevesinde, Özbekistan Cumhuriyeti topraklarını bitki karantinası için zararlı organizmalardan koruma prosedürüne ve bitki karantinası alanında lisans prosedürlerini geçirme prosedürüne ilişkin Yönetmelik ile belirlenir. https://lex.uz/ru/docs/3540097#3542331

Bu karara göre:

-  karantina izni - Özbekistan Cumhuriyeti Bitki Karantina ve Koruma Ajansının, bitki karantinası kontrolü altındaki ürünlerin öngörülen şekilde ithalatı veya transit geçişi için iznini onaylayan belge (Özbekistan Cumhuriyeti Bitki Karantina ve Koruma Ajansı)

-  bitki sağlığı sertifikası - ihracatçı ülkenin yetkili devlet makamları tarafından bitki karantina kontrolünün her bir taşıma birimine verilen ve karantina ürünlerinin bitki karantina nesneleri ile kontaminasyonunun olmadığını teyit eden uluslararası standart belge.

Özbekistan Cumhuriyeti'ne ithal edilen ve Özbekistan Cumhuriyeti'nden ihraç edilen bitki karantina kontrolü altındaki ürünlerin listesi söz konusu kararın Ek-1’de yer almaktadır.

Ambalaj malzemesi Özbek ithalatçısının kalite şartlarına uygun olmalıdır. Paketlerin genellikle açık havada saklandığı düşünülmelidir, bu nedenle suya dayanıklı ve ısıya dayanıklı olmalıdır.

Özbekistan, ahşap ambalaj malzemesi (WPM) için Uluslararası Bitki Sağlığı Önlemleri Standardını (ISPM) kabul eder. Bu nedenle ithal edilen ürünlerin WPM'si, ihracatçı ülkenin bitki koruma otoritesi tarafından onaylanmış bir tesiste ISPM No. 15'e uygun yöntemlerle ele alınmalıdır.

Eylül 2019 Özbekistan Bakanlar Kurulu Yönetmeliğinde bildirildiği üzere, tüketici haklarının korunmasına ilişkin diğer ek önlemlerin yanı sıra, zorunlu belgelendirmeye tabi tüketici malları Özbekistan’daki bir uygunluk işareti ile etiketlenmelidir. Bunun için, ticari amaçla ithal edilen gıda ürünleri ve tüketim malları paketleri 11 Şubat 2020 tarihli PP-4594 sayılı Cumhurbaşkanlığı Yönetmeliği uyarınca 1 Ağustos 2020 tarihinden itibaren Özbekistan’da etiketlenmelidir. Yapışkanlı çıkartmaların kullanımına izin verilmemektedir. Bir geçiş dönemi öngörülmektedir ve buna ilişkin taslak düzenleme, Özbek Standardizasyon, Metroloji ve Sertifikasyon Ajansı (UzStandard olarak adlandırılan) tarafından öngörülen normatif-yasal bir eylem olarak kabul edilmektedir.

21 Kasım 2020 tarih ve 737 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında, bazı ürünler için zorunlu dijital işaretleme sistemi getirilmiştir. 31 Aralık 2020 tarih 833 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında da zorunlu dijital işaretlemeye kademeli geçişe ilişkin bir yol haritası açıklanmıştır. Bu kapsamda, bu şekilde etiketlenmeyen belirli ürün gruplarının ülkeye ihracatı mümkün bulunmamaktadır.

Zorunlu dijital işaretlemeye tabi ürün grupları aşağıda sunulmaktadır.

Bitki karantinası nesnelerinin tespit edilmesi durumunda, bölge (şehir) devlet müfettişinin sunumu üzerine yerel devlet makamlarının kararlarıyla gerekli kısıtlamalar belirlenir. Bitki karantinası altında ilan edilen bölgede, salgının yayılmasına izin verilmez, bitişik bölgelerde bitki karantinası nesnelerinin yayılmasını ve ortadan kaldırılmasını önlemeye yönelik faaliyetler yürütülür.

Buna ek olarak, devlet müfettişleri, bitki ve bitki ürünlerinin bitki sağlığı açısından saflığını sağlamayı, içlerinde bitki karantina nesnelerinin varlığını veya yokluğunu belirlemeyi amaçlayan bitki sağlığı saha kontrolü gerçekleştirir.

Bitki karantinası alanındaki laboratuvar testleri aşağıdakiler için yapılır:

• düzenlemeye tabi ürünlerin bitki karantina kurallarına ve bitki sağlığı gerekliliklerine uygunluğunun belirlenmesi;
• Özbekistan Cumhuriyeti topraklarında bitki karantinası alanında izleme yapılması;
• haşere risk analizi;
• bitki sağlığı sertifikasının verilmesi;
• karantina izni verilmesi;
• bilimsel araştırma yürütmek;
• Kanuna uygun olarak diğer amaçlar için.

Fümigasyon çalışması (zararlıların ve bitki patojenlerinin zehirli buhar veya gazlarla zehirlenerek yok edilmesi) sadece özel ekipler tarafından gerçekleştirilir.

Kanun, bilimsel amaçlarla ithal edilen numuneleri hariç olmak üzere, bitki karantina nesnelerinin bulunduğu düzenlenmiş ürünlerin ithalatını yasaklamaktadır.

Özbekistan Cumhuriyeti'nde ikamet eden vatandaşlara yabancı ülkelerden posta ile ürün gönderilmesi, ayrıca bagajda tohum ve ekim malzemesi taşınması yasaktır. Bitki karantina nesneleri ile enfekte olmamış bireysel meyvelerin, taze meyvelerin ve sebzelerin yolcuların el bagajlarında taşınmasına devlet bitki karantina müfettişi tarafından izin verilir. Özel değere sahip tohumlar, bitkiler veya dikim materyallerinin araştırma kurumlarının adreslerine seyahat etmesi durumunda, bunlar inspektörün sonucuna göre incelenmek üzere giriş karantina fidanlığına gönderilmelidir.

Düzenlemeye tabi ürünleri içeren transit sevkiyatlar Devlet Bitki Karantina Servisi tarafından zorunlu denetime tabidir. Bitki karantinası nesnelerinin tespit edilmesi durumunda, bu sevkiyatlar alıkonulacak, dezenfekte edilecek veya ihracatçı ülkeye iade edilecektir.

Ülkeden ihraç edilen ürünler, Özbekistan topraklarından ihracatı yasak olan düzenlenmiş ürünler listesine dahil edilmemelidir. Bu nedenle, her üretim partisine, belirlenen numunenin bitki sağlığı sertifikası eşlik etmelidir.

Düzenlenmiş ürünlerin ihracatını yapan tüzel ve gerçek kişiler, 10 günden az olmamak kaydıyla, sevkiyat tarihi hakkında bitkilerin karantinasına ilişkin ilgili devlet hizmetini bilgilendirmek, onlarla birlikte sevkiyatın yapılmasının uygun olduğu yerleri belirlemek, sevkiyat tarihinden 3 gün önce ihraç edilen üretimi kontrol için sunmakla yükümlüdür.

Ülkede "Helal" standartlarının uygulanması isteğe bağlı yapılmaktadır ve daha çok ihracat yapan üreticiler tarafından alınmaktadır.

Özbekistan Cumhuriyeti’ne ithal edilen ürün etiketlerinde “Helal” belgesinin olmasına Özbekistan’ daki yetkili idareler tarafından onaylandıktan sonra izin verilir.

“Helal” belgesi genellikle gıda ürünleri ve hammaddeleri ve bu ürünlerin üretim süreçleri için aranmaktadır. Sadece Özbekistan Cumhuriyetinde “Helal” belgeli ürün üretiminde kullanılan hammadde ithalatında ihracatçı ülkenin yetkili kurumundan helal belgesi istenmektedir ve ithalat sırasında ek bir incelemeye tabi tutulmamaktadır.

Özbekistana ithal edilen hazır ürünlerde yabancı ülkelerin helal belgeleri kabul edilmesi için UzStandart ajansına bağlı Helal Belgelendirme Merkezi ve Özbekistan Müslümanlar İdaresi tarafından uygunluk alınması gerekir. Özbekistan “Helal” belgelendirilmesi SMIIC 1 uluslararası standartı şartları esas alınarak oluşturulmuştur.