Irak Merkezi Hükümeti (IMH)

IMH’de kalite altyapısından sorumlu kuruluş Irak Planlama Bakanlığı’na bağlı Merkezi Standardizasyon ve Kalite Kontrol Kurumu’dur. (COSQC - http://www.cosqc.gov.iq)

Yerel ürünler ile IMH tarafından gerekli görülen ithal ürünler için Irak standartlarının akreditasyonu, yayımlanması ve gözden geçirilmesi COSCQ tarafından yapılır. Kendi faaliyet alanı ile ilgili standartlara erişmek isteyen firmalar bunları belli bir bedel karşılığında COSQC’den temin etmek durumundadır.

Öte yandan, Irak’ın ithalatta ürün güvenliği tedbirlerinin önemli bir bölümünü Sevk Öncesi İnceleme teşkil etmektedir.

Sevk Öncesi İnceleme (SÖİ), COSQC tarafından yetkilendirilen özel kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. SÖİ, Irak’a mal ihraç etmek isteyen tüm ülkelere uygulanmakta olup ülkemize özel bir uygulama değildir. SÖİ için yetkilendirilen kuruluşlar ise ülkeye göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Ülkemizdeki halihazırda Irak Merkezi Hükümetince yetkilendirilmiş kuruluşlar: “Applus Türkiye”; “Bureau Veritas Türkiye”; “Intertek Türkiye” ve “TÜV Austuria Türk” şirketleridir.

Aşağıda sıralanan kategorideki ürünler SÖİ çerçevesinde Uygunluk Denetimine tabidir. Denetime istinaden Uygunluk Sertifikası düzenlenmektedir. 

• Oyuncaklar
• Elektrikli ve Elektronik Ürünler
• Nakil Vasıtaları, Bunların Lastikleri ve Yedek Parçaları
• İnşaat Malzemeleri
• Gıda Maddeleri (taze et, balık, yaş meyve/sebze hariç)
• Kozmetik, Kişisel Hijyen Ürünleri, Temizlik Malzemeleri
• Ev Gereçleri
• Mutfak Aletleri
• Kimyasallar
• Makine Yağları
• Tekstil Ürünleri ve Ayakkabılar
• Kırtasiye
• Bebek Bakım Ürünleri
• Evler İçin Yakıtlı Isıtma Cihazları
• Tütün Mamülleri
• Diğerleri (“Her Türlü Metalik Kutu ve Kapaklar”)

Yetkili kuruluşun internet sayfasından edinilecek talep formu ile Uygunluk Sertifikası başvurusunda bulunulur. Yetkili kuruluş, denetimini tamamlayabilmesi için belli belgeler talep edecektir. Bunlar genel olarak aşağıdakileri kapsamaktadır:

• Proforma Fatura
• Ürünlerin temel üretim bilgilerini içeren form (seri no; kayıt/tescil no; üretici bilgileri vs.)
• Ürün çeşidine göre milli test raporları, malzeme test raporları, ISO kalite belgesi ve ilgili diğer test/analiz/sertifika bilgi ve belgeleri

Keza, sürecin tamamlanması için Konşimento, Akreditif, Menşe Belgesi gibi belgeler de talep edilebilecektir.

Denetim süreci, kalite kontrolü ile birlikte, miktar, markalama ve paketleme kontrolünü de ihtiva etmektedir. Sürekli veya düzenli göndericiler için, ilgili kuruluşa bir defaya mahsus kayıt yaptırmak suretiyle sonraki sevkiyatlarında basitleştirilmiş denetim olanakları sağlanabilmektedir.

Sevk Öncesi İnceleme uygulaması esasen, ihracat sürecine öngörülebilirlik ve güvence kazandırması açısından genel manada olumlu ve ihracat sürecinin etkinliğine katkı sağlayan bir uygulama olarak değerlendirilebilir. Diğer taraftan, SÖİ yetkili kuruluşları tarafından uygulanan ücret tarifeleri ek bir maliyet getirmektedir. Bu çerçevede, ithalatçı ile pazarlık ve sözleşme aşamasında SÖİ kaynaklı maliyetlerin de göz önünde bulundurulması önem arz etmektedir.

 Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY)

IKBY’de kalite kontrol ve uygunluk denetimi alanında yetkili kuruluş IKBY Planlama Bakanlığı’na bağlı olan IKBY Standartlar ve Kalite Kontrol Kurumu’dur (KSQCA). (https://www.ksqca.org/en/) KSQCA’nın temel görevi ise Irak Merkezi Hükümeti Planlama Bakanlığı’na bağlı olan Merkezi Standardizasyon ve Kalite Kontrol Kurumu ile eşgüdüm halinde bölgede Irak federal ve uluslararası standartlarının kabul edilmesi ve bunların uygulanmasının denetlenmesidir.

IKBY tarafından hem sınırlarda kalite kontrol ve uygunluk denetimi hem de sevk öncesinde uygunluk denetimi yapılabilmektedir.

IKBY’de kalite kontrol ve uygunluk denetimi işlemleri sınırlarda ve havalimanlarında 2014 yılında kurulan “New Standart Company” (https://newstandardlab.com/) tarafından yapılmaktadır. NSC tarafından; Türkiye’nin Irak’a açılan ve ticari geçişlerin sağlandığı en büyük sınır kapısı olan İbrahim Halil Sınır Kapısı, Hacı Ümran Sınır Kapısı, Erbil Uluslararası Havalimanı, Sici Gümrük Sahası ve Fişhabur Sınır geçişlerinde çeşitli alanlarda laboratuvarlar kurularak uygunluk denetimi yapılmaktadır.

IKBY’de sevk öncesi inceleme (SÖİ) ve uygunluk denetimini/kontrollerini ise Intertek isimli şirket yürütmektedir. Esasen IKBY’ye ithal edilen ürünlerin %91’lik kısmı NSC tarafından kontrol edilmekte olup, geriye kalan %9’luk ürün gamı ise SÖİ’ye tabi olarak Intertek tarafından uygunluk denetimine tabi tutulmaktadır. Intertek tarafından uygunluk denetimine tabii tutulan eşyalar ise genel olarak üç kategoriye ayrılmaktadır;

• Giyim ve deriden mamül eşya,
• Araç yedek parçaları ve lastikler,
• Demir ve çelikten levhalar,

Bununla birlikte ilaç, takviye edici gıda ve medikal ekipman ile cihazların ithalatında ise önce IKBY Sağlık Bakanlığı’nda ithal lisansı alınması sonrasında ise, IKBY Medikal Kontrol Kurumundan (KMCA) ithal edilecek her ilaç ve tıbbi malzeme için form doldurularak başvuru yapılması ve ayrı izin alınması gerekmektedir.

Bu çerçevede, söz konusu sektörlerde faaliyet gösteren üreticiler doğrudan veya IKBY’deki ithalatçıları aracılığı ile KMCA’ye başvurarak üretici ve ürün kayıtlarını yaptırmalıdır. İhracat sürecinde ise ürünlerin İbrahim Halil sınır kapısına ulaşmasını müteakip, IKBY Sağlık Bakanlığı laboratuvarlarında testi yapılmaktadır. Test ürüne göre değişmekle birlikte 5 gün ila 30 gün içerisinde sonuçlanmakta, test ücreti ise sevkiyattaki parti başına için 500 ila 1000 dolar arasında tutmaktadır. Her ne kadar test sonuçlanmadan önce ürünlerin IKBY’ye girişine izin verilse de, ürünler gümrükteki depolarda veya ithalatçının deposunda bekletilmekte, test sonuçları ile birlikte ilgili barkodlu etiketler çıkınca piyasaya sunulmasına izin verilmektedir.